عزت نفس چیست و چه نقشی در زندگی دارد؟ عزت نفس یا حرمت نفس چه فرقی با اعتماد به نفس دارد؟ چگونه مهارت های افزایش عزت نفس را در خود تقویت کنیم؟ چطور خویشتن دوستی کودکان را افزایش دهیم؟ راههای افزایش عزت نفس در زنان چیست؟ بهترین تکنیک رهایی از خود ویرانگری و عدم عزت نفس چیست؟
فهرست مطالب
کاربرد عزت نفس در زندگی
همه ی انسان ها دوست دارند که خوب دیده شوند و واقعا خوب باشند. اما چرا اکثر آدم ها نمی توانند که در اوج ارزشمند و مانند یک الگو دیده شوند؟
واقعیت این است که درجه ی عزت نفس حقیقی هر انسان به گونه ای ناخودآگاه بر ذهن و روان او حکومت می کند و انسان از چرایی آن آگاه نیست. به هر حال عزت نفس یکی از مهمترین عواملی است که کیفیت زندگی و شادی فرد را تعیین می‌کند . بنابر این از طریق درک عمیق‌تر مفهوم عزت نفس و روش‌های بهبود آن، افراد می‌توانند تعادل و رضایت شخصی را دست یابی کنند و در نتیجه کیفیت زندگی و روابطشان را بهبود بخشند.
در این مقاله، ما قصد داریم مفهوم عزت نفس و اهمیت آن در زندگی انسان را بررسی کنیم. همچنین راههای تقویت عزت نفس و توسعه آن را مورد بحث قرار خواهیم داد.
عزت نفس به چه معناست؟
شاید بتوان گفت، عزت‌نفس مهمترین مسئله در زندگی هر فرد است و عامل تعیین‌کننده‌ی موفقیت یا شکست او در مراحل مختلف زندگی است. درواقع عزت نفس یک مفهوم چند بعدی و گسترده است که درونی ترین احساسات و باورهای یک فرد درباره خودش را شامل می‌شود. به عبارتی عزت نفس یعنی باور و اعتقادی واقع بینانه که فرد راجع به خود دارد به عنوان شخص نه دارایی ها؛ یعنی من خودم را چگونه می بینم؛ بدون داشتن تمام اموال و دارایی هایم و حتی انسان های نزدیک، خانواده و دوستانم، ظاهری که دارم یا سن و سال و جنسیتم، تاریخ و فرهنگم و گذشته پدر و مادرم، بدون تمامی اینها تصویر و باوری که من از خودم دارم چگونه است؟
در واقع عزت نفس یک احساس درونی است و مربوط به عوامل بیرونی نیست، به این خاطر که عوامل بیرونی بی ثبات هستند، ما نمی توانیم عزت نفس خودمان را به دست عوامل بیرونی بسپاریم و منتظر بمانیم که حال خوبی داشته باشیم. عزت نفس ما کاملا به نگرش ما نسبت به خودمان بر میگردد و اینکه ما چقدر خودمان را ارزشمند می دانیم چقدر به خودمان احترام می گذاریم؛ یعنی در تعامل با یک آدم بسیار موفق و ثروتمند باز هم خودمان را ارزشمند می دانیم یا احساس ما در آن لحظه تغییر می کند؟
عزت نفس یعنی من خوب هستم، شما هم خوب هستید. نه من از شما برترم و نه شما از من برترید و هر دو ما به صرف انسان بودن و نفس کشیدن مهم و ارزشمند هستیم و شایسته احترام و توجه، جدای از هر فرهنگ و قومیت و زمان و مکان جغرافیایی ما شایسته دوست داشته شدن هستیم.
به هر حال عزت نفس همه ی آن چیزی است که درون یک انسان را می توان با آن معنا کرد. لذا انسان اگر بداند که عزت نفس او و میزان احساس ارزشمند بودنش هیچ ارتباطی به موفقیت ها و دستاوردهایش ندارد، زندگی او تغییر خواهد کرد. ما انسانها باید بدانیم تنها به دلیل ذات بزرگ و روح الهی که در کانون داریم، منهای تمام دستاوردها و موفقیت ها ارزشمند هستیم.
عزت نفس چیست
تفاوت عزت نفس و اعتماد به نفس
عزت نفس و اعتماد به نفس رابطه تنگاتنگی با هم دارند. عزت نفس یعنی ارزشمند دانستن خود ولی اعتماد به نفس به معنی اعتماد به مهارت ها، قابلیت ها و توانایی های خود و تکیه به آنها در برابر چالش های زندگی و در برابر دیگران است.
نکته ای که لازم است در مورد اعتماد به نفس بدانیم این است که اعتماد به نفس یک مهارت وابسته است. به عنوان مثال ممکن است فردی یک بازیکن خوب فوتبال باشد که در فوتبال اعتماد به نفس بالایی دارد. اما اگر از او بخواهیم که در حضور 50 نفر سخنرانی کند، این اعتماد به نفس را نداشته باشد. به هر حال اعتماد به نفس داشتن در یک زمینه به مهارت شما و باوری که به مهارت تان درآن زمینه دارید بستگی دارد.
اما عزت نفس چنین نیست، عزت نفس باید همیشه و در همه موارد با شما باشد و به زمینه خاصی هم مربوط نیست. در کل، اعتماد به نفس از ارکان مهم عزت نفس است. زیرا که عزت نفس سبب می شود خودمان را بیشتر دوست داشته باشیم و خود را ارزشمندتر تلقی کنیم. پس به بالا رفتن اعتماد به نفس ما بسیار کمک می کند و در میزان آن قطعا تاثیرگذار است.
چرا عزت نفس نداریم؟
عزت نفس ما چه بالا باشد و چه پایین، توسط عوامل زیادی از دوران کودکی تا به الان ساخته شده و شکل گرفته است. لازم است بدانید ما با کمبود عزت نفس متولد نشده ایم و از شخصی هم به ما منتقل نشده است، آن را کسب کرده ایم، زیرا به اندازه کافی تایید، محبت و احترام از اطرافیانمان دریافت نکرده ایم. به عنوان مثال وقتی کودکی به دنیا می آید عزت نفس او کامل است ولی اطرافیان بدون اینکه متوجه باشند ممکن است که با انتقاد، سرزنش کردن، تنبیه، تحقیر، مقایسه کردن و… باعث کاهش عزت نفس کودک شوند. به هرحال هر آنچه که در دوران کودکی شنیدیم، دیدیم و تجربه کردیم، در شکل گیری عزت نفس ما حتما نقش داشته و تردیدی در این نکته وجود ندارد که عزت نفس کنونی ما، از شرایطی که در کودکی با آنها روبرو شده ایم، تاثیر قابل توجهی گرفته است.
بعد از والدین، مدرسه بیشترین میزان اثرگذاری را در تشکیل عزت نفس ما خواهد داشت. در مدرسه ابتدا معلمان و مسئولین آن، سپس همکلاسی های مان دز این مسیر نقش دارند. البته نقشی که معلمان در طول دوران تحصیل ما دارند بسیار پر رنگ تر از دیگران است. گاهی یک جمله یا یک رفتار معلم می تواند باعث شود فردی تا آخر عمر استعدادی را در خود نادیده بگیرد و یا اینکه مسیری را در پیش بگیرد که روز به روز در آن به موفقیت بیشتری دست پیدا کند.
مهارت افزایش عزت نفس
عزت نفس یکی از عوامل مهمی است که تأثیر گسترده‌ای بر زندگی روزمره انسانها دارد، در واقع عزت نفس جزء نیازهای اولیه هر انسانی است. هرچقدر عزت نفس ما بیشتر باشد، به یک صلح درونی زیبا نزدیک ترمی شویم و هم به خود و هم به دیگران احترام بیشتری میگذاریم؛ به این خاطر که جایگاه خودمان را در زندگی پذیرفته ایم و دیگران را تهدیدی علیه خود نمی دانیم. به خودمان احترام می گذاریم، نظرمان را در جمع های مختلف به راحتی بیان می کنیم و ترس از پذیرفته شدن توسط دیگران نداریم. نگاهی واقع بینانه به خود داریم و از درون با خودمان در جنگ نیستیم و خود را با تمام نقاط قوت و ضعف دوست داریم. همچنین عزت نفس قوی، انسان را به ارتباطات سالم و مثبت با دیگران تشویق می‌کند. زیرا زمانی که فرد به خود احترام دارد و اعتماد به توانایی‌هایش دارد، احتمال دوستی و روابط سالم با دیگران بالا می‌رود.
فرد با عزت نفس بالا توانایی مقاومت بیشتری در برخورد با مسائل و چالش های زندگی را دارد. راحت تر دوباره شروع می کند و ازآن شرایط عبور می کند. و همه ما می دانیم که هر کسی مقاومت و توانایی ادامه دادن و جا نزدن داشته باشد امکان موفقیتش خیلی بیشتر خواهد بود. افراد با عزت نفس قوی، بهترین تصمیمات را برای خودشان می‌گیرند و قادرند با چالش‌ها و شکست‌ها به خوبی برخورد کنند. این افراد معمولاً از تصمیمات خود اطمینان دارند و به راحتی به تغییرات را می پذیرند.
هرچند عزت نفس تنها باعث این موضوع نیست که ما احساس بهتری به خودمان داشته باشیم، بلکه دلیلی است که ما بهتر زندگی کنیم و امیدوار باشیم که همه چیز درست می شود. همچنین عزت نفس تنها شرط خوشحالی نیست؛ اما مطمعنا یکی از مهمترین شروط آن است. به عبارتی می توان گفت عزت نفس ویتامین روان ماست. ولی مثل هوا یا آب و غذا نیست و اگر کمبودش در ما شدید باشد لزوما نمی میریم؛ اما نمی توانیم به درستی به وظایف خود عمل کنیم. بنابراین عزت نفس در زندگی نقش مؤثری دارد؛
nlp نیز بر این باور است که افراد با عزت‌نفس بالا، توانمندی بسیار بیشتری در کنترل افکار، رفتار و هیجانات خود دارند. همچنین تقویت عزت‌نفس به پرورش باورهای مثبت و توجه به ارزش‌های مهم، کمک بسیار زیادی می‌کند و می‌تواند به شکل قابل‌ملاحظه‌ای زندگی شخص را بهبود بخشد و به او کمک کند تا با چالش‌های زندگی بهتر کنار بیاید.
نشانه های شخص با عزت نفس بالا
افراد با عزت نفس بالا ویژگی های اخلاقی و رفتاری مشخصی دارند که در ادامه درباره تعدادی از آن ها صحبت می کنیم.
1-احساس ارزشمندی: یکی از ویژگی های افراد با عزت نفس بالا این است که صرف نظر از جایگاه اجتماعی، شغلی، درآمدی، روابط و… احساس ارزشمندی درونی بالایی دارند. منظور از احساس ارزشمندی، قضاوت های ما درباره خودمان است و اینکه چقدر برای خودم ارزش قائل هستم و خودم را همین طور که هستم بپذیرم.
2- چالش پذیری: افرادی که عزت نفس بالا دارند در مواجهه با چالش های زندگی واکنش کنترل شده ای دارند. عاشق برخورد با مسائل و حل مسئله هستند و نگران سختی کار نیستند، چون خودشان را قبول دارند.
3- مسئولیت پذیری بالا: یکی از ویژگی های افراد با عزت نفس بالا این است که این افراد متکی به خود و بسیار مسئولیت پذیر هستند.
4- پذیرش خود: افرادی که عزت نفس بالایی دارند خود را پذیرفته و دوست دارند. آنها از خودشان راضی هستند و توانایی در قبول نقاط قوت و ضعف خود را دارند.
5- عدم نیاز شدید به تایید دیگران: افرادی که عزت نفس بالایی دارند در موقعیت ها و شرایط مختلف به تایید دیگران نیاز ندارند.
6- مسلط به عواطف: شخصی با عزت نفس بالا در زمان مناسب، واکنش عاطفی مناسب نسبت به خودش و اطرافیانش بروز می دهد و در حقیقت روی احساساتش کنترل دارد.
7- مثبت و خوش بینی: افراد با عزت نفس بالا به ندرت دچار نگرانی و ترس می شوند. مثبت نگری و خوش بینی در آن ها باعث می شود که در مواجهه با چالش ها ناامیدی را از خود دور کنند و موانع موجود را از را ه پیشرفت خود بردارند، برای زمان خود ارزش قائلند و از این رو هدف و مسیر مشخصی را دنبال می کنند.
8- توانایی نه گفتن: یکی دیگر از مشخصه های افراد با عزت نفس بالا، توانایی “نه” گفتن است. زیرا این افراد رشد یافته اند، روی خودشان کار کرده اند و به راحتی و بدون احساس گناه و سرزنش کردن خود می توانند نه بگویند.
9- احترام به خود: افراد با عزت نفس بالا اراده دارند و درخواست‌هایی که با ارزش‌ها و مقادیر شخصی آنها تناقض دارد را رد می‌کنند. آنها اراده قوی به حفظ ارزش‌ها و اصول شخصی خود دارند.
10- عدم مقایسه خود با دیگران: افرادی که عزت نفس بالایی دارند هرگز خود را با دیگران مقایسه نمی کنند و برای خودشان ارزش قائل هستند.
توجه داشته باشید که این نشانه‌ها به صورت کلی مطرح شده‌اند و هر فرد ممکن است ویژگی‌های مختلفی از این موارد را تجربه کند. همچنین، عزت نفس یک فرآیند پویا و تغییرپذیر است که تحت تأثیر شرایط مختلف زندگی قرار می‌گیرد.
راهکارهای تقویت عزت نفس
برای تقویت عزت نفس، می‌توانید از راهکارهای زیر استفاده کنید:
1- پذیرش خود: اولین قدم برای تقویت عزت نفس، پذیرش خود و قبول کردن نقاط قوت و ضعف خود است یعنی خودتان را بدون قید و شرط دوست داشته باشید. به جای تمرکز بر نقاط ضعف، به خود احترام بگذارید و روی نقاط قوت خودتان متمرکز شوید و آن ها را تقویت کنید.
2- درک احساسات: احساسات خود را بشناسید و بروز دهید. با درک و برخورد صحیح با احساسات خود، به عزت نفس خود پایبند باشید. ابراز احساسات صحیح، به بهبود شخصیت و حال روحی ما کمک می کند.
3- باور به خود: اولین گام برای افزایش عزت نفس باور کردن استعدادها، پتانسیل ها و توانمندی هایمان است.
4- داشتن دید مسئولانه به جای دید مظلومانه: برای افزایش عزت نفس باید نوع نگاهمان به شرایط و اتفاقات زندگی را تحلیل کنیم و در صورت نیاز تغییر دهیم. یکی از ویژگی های افراد با عزت نفس بالا، افرادی که روی خودشان کار کردند، این است که دید مسئولانه نسبت به اتفاقات و مسائل زندگی شان( درآمد، روابط، حال خوب و…) دارند.
5- هدفگذاری کردن: یک راه مهم برای افزایش عزت نفس، تعیین هدف‌های قابل دستیابی و واقعی برای خود است، هرچقدر بیشتر به اهدافی که تعیین کردید، دست پیدا کنید احساس رضایت بیشتری از خودتان خواهید داشت. همچنین هدفگذاری منظم و پیگیری هدف‌ها، به شما احساس پیشرفت و موفقیت می‌دهد.
6- مراقبت از خود: از خودتان مراقبت کنید و به سلامت جسمانی و روحی خود اهمیت دهید. فعالیت‌های ورزشی، تغذیه سالم، خواب کافی و روش‌های استراحت مناسب، به شما احساس خوبی می‌دهد و عزت نفس را تقویت می‌کند.
7- به کار بردن عبارات تاکیدی مثبت : پیشنهاد می شود برای خود لیستی از جملات مثبت، جملاتی که به شما احساس خوب و انگیزه می دهد را تهیه کنید و روزانه با خود تکرار کنید زیرا جملات تکرار شونده به شدت روی ضمیر ناخودآگاه ما تاثیر می گذارد.
8- تجربه جدید: از منطقه امن خود بیرون بیایید و به دنبال تجربه‌های جدید باشید و به خود چالش بدهید. این تجربه‌ها به شما احساس رضایت و موفقیت می‌دهند و عزت نفس را تقویت می‌کنند.
با استفاده از این راهکارها، می‌توانید عزت نفس خود را تقویت کنید و زندگی روزمره خود را بهبود دهید. همچنین به کمک علم NLP می توان عزت نفس خود را در کوتاه ترین زمان ممکن نسبت به سایر علوم انسان شناسی بالا برده و از مزایای آن بهره ببریم.
عزت نفس بالا
به طور خلاصه عزت نفس یک مفهوم چند بعدی است که شامل احساسات، باورها، تصورات و رفتارهای فرد درباره خودش می‌شود و بر پایه تجربیات گذشته، روابط اجتماعی، موفقیت‌ها و شکست‌های فرد شکل می‌گیرد. این احساس به طور مستقیم تأثیر گذار بر روحیه، روابط، عملکرد و سلامت روان فرد است. فرد با عزت نفس قوی، به خود اعتماد بالاتری دارد، تصمیم‌گیری‌های بهتری می‌کند و در مواجهه با چالش‌ها و مشکلات، بهتر مقابله می‌کند. از طرف دیگر، کمبود عزت نفس می‌تواند منجر به اضطراب، افسردگی، نگرانی‌های زیاد، اعتماد به نفس پایین و حتی اعتیاد شود. بنابراین علم nlp با تمرینات و تکنیک های عملی به ما کمک می کند تا بتوانیم عزت نفس خود را تقویت کنیم و با پذیرش و افزایش احساس ارزشمندی نسبت به خود، استعدادها و توانمندی هایمان را بهتر بشناسیم وهمچنین بتوانیم گامهای موثرتری برای تحقق آنها برداریم.